...

Sinizna leśna a europalety

Spis treści

Czym jest sinizna leśna?

Opierając się na różnych źródłach można na to pytanie odpowiedzieć następująco. Otóż mianem sinizny określa się zabarwienie iglastego drewna okrągłego lub materiałów tartych na kolor od niebieskiego do zielonoczarnego. Za zmianę barwy odpowiedzialne są grzyby należące do klasy workowców. Drewno najłatwiej sinieje na wiosnę i w lecie, a optymalna wilgotność drewna sprzyjająca rozwojowi grzybów powodujących siniznę to 30-80%. Sinizna nie pojawia sią zatem na drewnie żywych drzew i nie pojawia się na drewnie już przesuszonym. Newralgicznym okresem sprzyjającym pojawianiu się sinizny jest czas od pozyskania drewna – już w lesie, do przesuszenia wyrobów po przetarciu drewna. Nie można oczywiście generalizować, ale najczęstszym źródłem pojawiania się sinizny jest las – w okresie od pozyskania do wywozu drewna. Sinizna bowiem przenosi się za pomocą zarodników i strzępek grzybni roznoszonych przez wiatr i deszcz, a także przez owady. Przed infekcją chroni drewno nieuszkodzona kora, jednak w trakcie pozyskania i manipulacji drewna pojawiają się odsłonięte czoła – miejsca przerzynki kłód i wałków oraz odarcia kory spowodowane transportem w lesie – od miejsca ścinki do miejsca składowania przed wywozem, tzw. zrywka drewna. W lesie jak wiadomo jest też znacznie większa wilgotność, która sprzyja rozwojowi grzybów. Zapewne stąd powszechnie stosowane w nazwie określenie „sinizna leśna”.

Na szczególną uwagę zasługuje jeszcze jeden istotny fakt. Otóż bez zbędnego zagłębiania się w szczegóły można powiedzieć, że sinizna swą barwę uzyskuje dopiero po obumarciu grzybów żywiących się plazmatyczną treścią komórek miękiszowych bielu. Strzępki żywej grzybni są bezbarwne, a dopiero po obumarciu nabierają barw widzianych przez nas jak wcześniej wspomniano od niebieskiej do zielonoczarnej. Wniosek jest zatem taki, że kiedy już widzimy siniznę, to mamy do czynienia z obumarłymi, nieaktywnymi grzybami!

Skąd wiemy, że mamy do czynienia z sinizną leśną?

Przede wszystkim stąd na czym i w jakiej lokalizacji ją zaobserwowaliśmy. W lesie na drewnie okrągłym to właśnie ona króluje. Również na składzie nieprzerobionego drewna w tartaku. A co z przetartym, czyli obrobionym przynajmniej wstępnie drewnem? Tutaj z pomocą przychodzi nam informacja podana nieco wcześniej. Skoro sinizna leśna to de facto ślad po grzybach, które już obumarły, to nie zaobserwujemy w tym przypadku żywych strzępek grzybni, nie zaobserwujemy też zarodników, czyli w dużym uproszczeniu, o czym może nie każdy wie – zwyczajnie nie ubrudzimy się dotykając przebarwionego drewna. Jest to oczywiście znacznie uogólnienie, ale w praktyce, to świetny sposób na szybkie i nie wymagające żadnych narzędzi badanie. Zatem jak to sprawdzić? Otóż czystym palcem, ale z ostrożnością (drzazgi!) pocieramy przebarwioną powierzchnię drewna. Gdy palec pozostanie czysty, to niewątpliwie drewno przebarwiła właśnie sinizna leśna. Jednak, gdy palec po tym badaniu jest brudny i nabrał barwy, którą obserwujemy na drewnie, to musimy już mieć do czynienia z żywymi grzybami pleśniowymi… A to już temat na inny artykuł.

Jaki wpływ na wytrzymałość drewna ma sinizna leśna?

I tu zaskoczenie dla niefachowców! Otóż sinizna w zasadzie nie wpływa na mechaniczne właściwości drewna, a co za tym idzie absolutnie nie obniża wytrzymałości drewna!

Czy sinizna leśna stanowi problem w przemyśle drzewnym?

Niestety tak, ponieważ w pierwszym względzie ujemnie wpływa na handlowy wygląd drewna obniżając jego estetykę. Nie jesteśmy bowiem przyzwyczajeni do takiej barwy drewna, zwyczajnie odbiega to od naszego wyobrażenia elementu czy wyrobu drewnianego. Zagłębiając się bardziej w tematykę – sinizna może znacząco utrudnić impregnację drewna zaburzając, czy spowalniając proces wnikania konserwantów w głąb elementów. Jest też utrudnieniem podczas barwienia elementów drewnianych, szczególnie gdy używamy jasnych barw lub środków transparentnych.

Sinizna w europaletach

I tutaj kolejne zaskoczenie. Otóż bardzo ogólnie pojęte i opisane jako przebarwienia czy zaniebieszczenia (kłopotliwe tłumaczenie…) są w europaletach dopuszczalne (UIC 435-2 pkt. 1.6.6). Z drugiej jednak strony podczas kontroli nowo wyprodukowanych europalet – przy badaniu losowo wybranej próby – zaznacza się obecność przebarwień. Kwalifikuje się je jako błędy poboczne, czyli takie których wpływ na wytrzymałość i żywotność europalety jest w praktyce znikomy…

Podsumowując zatem, jakie znaczenie ma obecność sinizny leśnej w europaletach:

Uwaga!

Opracowanie powyższe nie wyczerpuje całości wiedzy nt. sinizny – jest jedynie skrótem przygotowanym na potrzeby uzupełnienia bazy wiedzy o europaletach. Do badania – oceny i pomiaru wad drewna niezbędna jest wiedza i doświadczenie, a najlepiej ukończony kurs brakarski. Autor jest wykwalifikowanym brakarzem i posiada wieloletnie doświadczenie w pracy przy kontroli europalet.

Picture of Adam Paciorek
Adam Paciorek

Dyrektor Techniczny ZPEUIC z wykształcenia i zamiłowania leśnik, drzewiarz i przyrodnik; nauka w Technikum Leśnym w Tucholi i SGGW Warszawa – uzyskany tytuł inżyniera leśnictwa; 28 lat pracy zawodowej, z czego ostatnie 15 lat na stanowisku Inspektor ds. kontroli europalet w SGS Polska Sp. z o.o.; wcześniej na stanowiskach: Kupiec surowca drzewnego w Pfleiderer Grajewo, Kierownik w Tartaku – ZTS J.Jacyno, a na początku kariery 8 lat pracy w Lasach Państwowych na stanowiskach podleśniczy i Specjalista. Zainteresowania: fotografia, podróże, żeglarstwo i strzelectwo.